English
Deutsch
Ritme-oefeningen (2)
13 - Hiaat-oefeningen
In deze oefening worden de leerlingen uitgedaagd om stukjes ritme zelf te bedenken, te improviseren. In een vrij eenvoudige ritme-partituur zijn maten leeg gelaten, die naar eigen inzicht kunnen worden ingevuld. 
Het ritme wordt op het bord geschreven, de klas klapt het gezamenlijk, en een van de leerlingen heeft de beurt om de lege maten een eigen ritme te geven.
14 - Ja ja, ik wil taart
Het uitvoeren van deze spreektekst (uiteindelijk zonder tekst) geeft een heerlijke groove. Hij ziet er heel eenvoudig uit, en alleen sprekend gaat het dan ook snel met het instuderen. Maar dan komen de percussiegeluiden erbij, en dan gaat het moeilijker worden. Maar oefening baart ook hier kunst, en als het echt loopt kan de tekst weggelaten worden en swingt het enorm!
Lees verder15 - Doorgeven in de kring
De leerlingen zitten in een kring, er wordt een kort ritmisch motiefje doorgegeven, bijvoorbeeld:
16 - Orkestspel
De leerlingen zitten in een kring, de eerste leerling begint met een zelfbedacht melodisch motiefje, een ritmisch geluid of een reeks klanken (bijvoorbeeld een trompet imiterend). De tweede leerling valt in met een eigen motiefje, een ander geluid, maar wel passend in de puls van de eerste. Het tweede orkestinstrument speelt mee. Vervolgens bouwt het op naar zesstemmig, en alle klanken en melodieën passen ritmisch bij elkaar. Je kunt eventueel een trommel mee laten spelen voor een doorgaande puls.
Lees verder17 - Ostinaat ritme versnellen en vertragen
De klas is in twee groepen verdeeld, en er staat een dirigent voor de groep, bij voorkeur een van de leerlingen. Er wordt een ostinaat (zich herhalend) ritme geklapt, bijvoorbeeld:
De groepen klappen het ritme alternerend, dus eerst klapt de ene groep het ritme, daarna de andere groep. De groepen hebben dus ook steeds een maat rust. De dirigent dirigeert het tempo, de groepen reageren scherp op tempowisselingen. Ook richt zich de dirigent afwisselend op de ene en de andere groep. Zo kan er geleidelijk aan versneld worden, of vertraagd. Of kan er bij een groepswisseling ineens een veel sneller of langzamer tempo genomen worden.
18 - Op één been
Deze oefening is een combinatie van een ritme-oefening en een balansoefening. De leerlingen echoën het ritme van de leerkracht (zoals in oefening 1), maar staan daarbij op één been. Er moet dus balans gehouden worden terwijl er geklapt wordt, maar misschien ook met de vingers geknipt, of gestampt.... dat betekent dus een sprongetje maken. Natuurlijk moet de leerkracht het ook voordoen op één been.
Lees verder19 - Eén is de baas
Dit is een variatie op het bekende echo-klappen in oefening 1. Behalve de leerkracht staat er ook een leerling voor de klas, de leerkracht klapt/stampt/tikt een ritme voor, en de klas wacht met nadoen totdat de leerling met een handteken aangeeft dat er begonnen mag worden. En er mag best een aantal tellen gewacht worden voordat de klas de echo mag doen. De leerling voor de klas heeft het dus in de hand. Hij moet een duidelijk gebaar maken, en de klas moet in de startblokken zijn om te beginnen.
Lees verder20 - Clapping music
Deze pittige oefening is echt voor gevorderden. Het ritme is van de componist Steve Reich, die er een stuk minimal music van heeft gemaakt, zie de video hieronder. Het basisritme is: 
De puls van dit ritme is de halve noot, zie de kruisjes. Op deze momenten kan een trommel spelen of kan er met een bal gestuiterd worden. Oefen eerst dit ritme grondig eenstemmig, kies een niet te hoog tempo, voorkom versnellen of haast. Probeer het dan eens terwijl er accenten gegeven worden op de vier genoteerde cijfers.
21 - Met jezelf in canon
Het is een uitdaging, maar wel een hele leuke: om met jezelf in canon te zingen. Tweestemmig zingen in je eentje gaat natuurlijk niet, maar de ene partij zingen en de andere partij klappen kan wel! Het is goed zoeken naar canons die daar geschikt voor zijn, want hoe zorg je ervoor dat je niet in de war raakt? De volgende twee canons hebben in de praktijk bewezen dat het goed mogelijk is met leerlingen van klas vijf en zes: Out of darkness en Singt dem Herren. Bouw het geleidelijk op, oefen de canon eerst goed eenstemmig en daarna tweestemmig gezongen in canon.
Lees verder22 - Ritme in de kreeft
In de kreeft is een muzikale term voor van achteren naar voren uitgevoerd, vergelijkbaar met de loop van een kreeft. Noteer een ritme op het bord, bijvoorbeeld:
Oefen het ritme zowel van voor naar achteren als andersom. Dan blijkt dat in dit geval de eerste maat hetzelfde klinkt. Daarna kan het in twee groepen uitgevoerd worden, in twee richtingen tegelijkertijd.
23 - Boom-snap-clap
Dit is een heerlijke ritme-oefening, die bij een goede uitvoering een fraaie groove geeft. Zie deze link voor de spreektekst. Eigenlijk is de tekst alleen een steuntekst, als het ritme goed zit dan kan hij weggelaten worden. Zoals in het onderstaande filmpje te zien is kan er op allerlei manieren worden uitgevoerd, zowel alleen als in tweetallen, met handen of voeten. Er is vast ook een vorm denkbaar die gezamenlijk in een kring is uit te voeren.
Lees verder24 - Waar zit de fout?
Noteer een ritme op het bord (bijvoorbeeld uit de serie Ritme - van blad en dictees) en klap het voor. Maar bouw ergens een foutje in, klap bijvoorbeeld twee achtsten als er een kwart staat, of doe ergens een triool als er twee achtsten staan. De leerlingen klappen het ritme na zoals het is voorgeklapt, en kijken tegelijk naar het ritme op het bord. Wie heeft gehoord wat er fout werd voorgeklapt? En hoe moet het dan wel?
Lees verder
